Zawroty głowy są częstą dolegliwością, z którą zgłaszają się pacjenci do lekarza. Z uwagi na złożony charakter schorzenia – zawrotami zajmują specjaliści wielu dyscyplin lekarskich, przede wszystkim jednak specjaliści z dziedziny laryngologii, neurologii, audiologii, a także lekarze rodzinni do których chorzy dotknięci zawrotami trafiają często w pierwszej kolejności. Jakie są zatem przyczyny zawrotów głowy? Zawroty głowy i zaburzenia równowagi to objawy nieprawidłowej pracy układu równowagi w skład którego wchodzi błędnik, nerw przedsionkowy, jądra przedsionkowe i ośrodki zlokalizowane w móżdżku. Dodatkowo do powstania zawrotów głowy przyczyniają się problemy narządu wzroku oraz zaburzenia czucia głębokiego kończyn. Zawroty głowy mogą być objawem uszkodzenia praktycznie każdej części układu równowagi. Do najczęstszych przyczyn zaliczamy schodzenia ucha wewnętrznego (50%) oraz obwodowej części układu przedsionkowego.
Do tak zwanych obwodowych przyczyn zawrotów- związanych z błędnikiem klasyfikujemy:
- zapalenie neuronu przedsionkowego
- zapalenie błędnika
- chorobę Meniere’a
- BPPV – łagodne położeniowe zawroty głowy
Do przyczyn pozaobwodowych – inaczej ośrodkowych zaliczamy stany związane z uszkodzeniem struktur w obrębie ośrodkowego układu nerwowego (mózgu, móżdżku, rdzenia kręgowego, pnia mózgu i połączeń nerwowych między tymi ośrodkami). Zawroty głowy mogą przybierać różną postać i nasilenie. Czasami stają się maską innych ważnych chorób. Do innych wcale nie rzadko spotykanych przyczyn zawrotów głowy zaliczamy także:
- zawroty głowy w ciąży (szczególnie I i III trymestr)
- anemia
- kardiomiopatia
- nadciśnienie tętnicze
- zbyt niskie ciśnienie tętnicze krwi
- zaburzenia rytmu serca
- niewydolność krążenia
- miażdżyca
- choroby naczyń szyjnych
- choroby kręgosłupa szyjnego
- zaburzenia ostrości wzroku i inne choroby oczu
- cukrzyca
- zaburzenia hormonalne
- zaburzenia gospodarki elektrolitowej
- zaburzenia gospodarki tłuszczowej
- choroby demielinizacyjne
- zmiany pourazowe w obrębie układu nerwowego, narządu ruchu
- choroby nowotworowe
- stosowanie leków
- stosowanie używek
- przemęczenie
- stres
Z uwagi na mnogość przyczyn – zawroty głowy wymagają często wieloetapowej, skomplikowanej i żmudnej diagnostyki. Jednym z jej elementów jest ocena sprawności układu równowagi i błędnika w badaniu videonystagmograficznym – badaniu VNG. Badanie to niejednokrotnie pozwala potwierdzić lub wykluczyć schorzenie błędnika jako przyczynę zawrotów głowy, a tym samym skierować dalszą diagnostykę i leczenie schorzenia na właściwe tory. W diagnostyce zawrotów kluczowe jest uchwycenie objawów i cech charakterystycznych dla uszkodzenia obwodowej lub pozaobwodowej (ośrodkowej) części układu równowagi. Pozawala to ukierunkować dalszą diagnostykę i odróżnić stany będące wynikiem choroby organicznej od zaburzeń czynnościowych.